ზოგიერთისთვის ბულინგზე, გენდერულ სტერეოტიპებზე ან ძალადობაზე საუბარი დღემდე უხერხულობასა და შიშს იწვევს. განსაკუთრებით მაშინ, როცა ოჯახსა და სკოლაში ამ თემებზე ხმამაღლა საუბარი ჯერ კიდევ ყველასთვის გამოწვევაა. მოზარდები მარტო რჩებიან კითხვებით - როგორ დაიცვან თავი, როგორ გამოხატონ გრძნობები, რა პასუხი გასცენ ჩაგვრას.
ქალთა ფონდი „სოხუმი“ სწორედ ამ სიჩუმეს არღვევს. ის ქმნის სივრცეებს, სადაც მოზარდები ერთმანეთს უსმენენ, თავისუფლად გამოხატავენ თავიანთ გრძნობებსა და სწავლობენ, რომ თვითგამოხატვა მათი უფლებაა და არა - სირცხვილი.
წარმოიდგინე ადგილი, სადაც შენს აზრს უსმენენ.
სადაც არ გეუბნებიან: „ნუ ერევი დიდების საქმეში!“
სადაც არ გრძნობ თავს უცხოდ, სადაც სწავლობ, როგორ გამოხატო საკუთარი აზრი, მოუსმინო სხვას, მართო კონფლიქტი და თავად იმოქმედო, დაგეგმო, ჩაერთო, შეცვალო.
სწორედ ეს ცოდნა გეხმარება, გახდე ლიდერი.
სწორედ ასეთ სივრცეს ქმნის ქალთა ფონდი „სოხუმი“ დასავლეთ საქართველოს 11 მუნიციპალიტეტში: ჩოხატაურში, ქობულეთში, წყალტუბოში, ქუთაისში, ხონში, თერჯოლაში, სამტრედიაში, სენაკში, ზუგდიდში, წალენჯიხასა და ხობში. სოფლებში, ქალაქებში, დევნილთა დასახლებებსა და კონფლიქტისპირა ზონებში მოზარდები იკრიბებიან, რომ უკეთ გაიცნონ თავიანთი თავი, მიიღონ ცოდნა და შექმნან ცვლილება საკუთარ თემში.

საკუთარი თავის აღმოჩენა ახალგაზრდულ კლუბებში

ახალგაზრდული კლუბები იქცა სივრცეებად, სადაც მოზარდები სწავლობენ, რომ საკუთარი აზრის დაფიქსირება სიძლიერეა და ლიდერობა ასაკით არ იზომება. ისინი საუბრობენ თემებზე, რაზეც სხვები დუმან: გენდერული უთანასწორობა, ემოციების გამოხატვის თავისუფლება, კონფლიქტის გავლენა ინდივიდზე.

„ფონდ „სოხუმში“ პირველად მაშინ მივედი, როცა მეცხრე კლასში ვსწავლობდი. თავიდან ძალიან ვნერვიულობდი, როგორ წარვადგენდი თემას? საჯარო გამოსვლების შიში მქონდა, ერთგვარი კომპლექსიც, ხომ გესმით? თუმცა, დიდი ძალისხმევის შედეგად, როცა პირველი თემა წარმოვადგინე და ტრენერს მოეწონა, იმ დღიდან ეს შიში სრულად მომეხსნა. მას შემდეგ თავისუფლად და თავდაჯერებულად შემიძლია საჯაროდ გამოვიდე. უფრო მეტიც, იმ დღიდან დღემდე აქტიურად ვერთვები ყველა შესაძლებლობაში, რასაც ფონდი ახალგაზრდებისთვის ქმნის,“ – ქრისტინე, სამტრედიის მუნიციპალიტეტის სოფელ ეწერის საჯარო სკოლა.

„პირველ შეხვედრაზე ცოტა დაბნეული ვიყავი - უცხო გარემო, ახალი ადამიანები, მაგრამ მალევე მივხვდი, რომ ეს იყო ადგილი, სადაც ჩემი აზრი მნიშნელოვანია. დავიწყე საუბარი იმაზე, რასაც მანამდე მხოლოდ საკუთარ თავს ვუზიარდებდი და დღეს უკვე ვგრძნობ, რომ ჩემი ხმა მართლა ისმის," — ბექა, თერჯოლის მუნიციპალიტეტის საჯარო სკოლა.

ტრენინგები: როცა შენს ხმას ძალა აქვს

ფონდი “სოხუმი” ახალგაზრდებს უყალიბებს კრიტიკული აზროვნების, თვითშეფასების, ციფრული უსაფრთხოებისა და სამოქალაქო აქტივიზმის უნარებს. ისინი სწავლობენ:
● როგორ წარმართონ მშვიდობიანი და ეფექტური კომუნიკაცია - მოუსმინონ სხვას და გამოხატონ საკუთარი აზრი დაპირისპირების გარეშე;
● როგორ მართონ კონფლიქტი - აღმოაჩინონ უთანხმოების მიზეზები და მოიძიონ დიალოგის გზები;
● როგორ განივითარონ ლიდერული თვისებები - აიღონ ინიციატივა და შთააგონონ სხვები;
● როგორ გაძლიერდნენ ემოციურად - გააცნობიერონ საკუთარი გრძნობები, გაუმკლავდნენ სტრესსა და გამოხატონ ემოციები ჯანსაღად;
● როგორ ამოიცნონ და უპასუხონ ძალადობის სხვადასხვა ფორმას;
● როგორ დაიცვან თავი ბულინგისა და კიბერთავდასხმებისგან;
● როგორ დაგეგმონ და წამოიწყონ კამპანია და იმოქმედონ თემში პოზიტიური ცვლილებებისათვის.

"ადრე თავადაც ბულინგის მსხვერპლი ვიყავი და სწორედ ამ მტკივნეულ გამოცდილებასთან გამკლავებაში ძალიან დამეხმარა ფონდი “სოხუმის” ტრენინგები. ამ პროცესმა გამაძლიერა, მასწავლა, როგორ დავიცვა თავი და სხვებიც ისე, რომ არავის ვავნო. ახლა თავად ვეხმარები თანატოლებს, ეს ჩემთვის დიდი პრიორიტეტია," — ელენე, ხობის №1 საჯარო სკოლა
„როცა ვსაუბრობდით კიბერბულინგზე, მივხვდი, რამდენი რამ არ მცოდნია, რაც უშუალოდ მეხებოდა. ახლა მე ვაზიარებ ინფორმაციას ჩემს კლასელელებთან, რაც მათი უსაფრთხოებისთვისაც საჭიროა," — გიორგი, ქუთაისის მუნიციპალიტეტის საჯარო სკოლა.

შემოქმედებითი ფორმატები:
როდესაც თემა რთულია, მაგრამ ენა შენეულია

ზოგჯერ რთული თემების მოსაყოლად სიტყვები საკმარისი არ არის. სწორედ ამიტომ მიმართავენ ახალგაზრდები ფორუმ-თეატრს, სოციალურ ვიდეოებს, პოსტერებსა და ფლეშმობებს. ისინი თვითონ ქმნიან სცენარს, ასრულებენ რეალურ ისტორიებს, სვამენ კითხვებს და მოქალაქეების ჩართვას ცდილობენ.

„ფორუმ-თეატრის სცენაში დედამთილის მხრიდან რძალზე ზეწოლას ვთამაშობდით. მაყურებლის რეაქცია საოცარი იყო, მივხვდით, რომ ამაზე მართლა უნდა ვისაუბროთ ხმამაღლა," - ანი ჭიჭვეიშვილი, ფორუმ-თეატრის მსახიობი, მოსწავლე.

„პირველად როცა თეატრში ვითამაშე, ცოტა გამიჭირდა, მაგრამ მერე მივხვდი, რომ ეს არ იყო უბრალოდ როლი, ეს იყო ჩემი პოზიცია თემაზე, რომელიც დღეს ბევრს უკვირს. და ჩემი სათქმელი სხვებამდე მივიდა," - ნიკა, ფორუმ-თეატრის მსახიობი, მოსწავლე.

მენტორობა: როცა თავად ხდები ლიდერი

ფონდ „სოხუმში“ მოზარდები მხოლოდ ცოდნას არ იღებენ, ისინი თავად ხდებიან მენტორები. როცა ახალბედა პირველად მიდის შეხვედრაზე, სწორედ ეს ახალგაზრდა ლიდერები ხვდებიან მას, ესაუბრებიან, უზიარებენ გამოცდილებასა და აძლევენ მხარდაჭერას. ისინი უკვე დამოუკიდებლად გეგმავენ და ატარებენ ტრენინგებსა და დისკუსიებს თანატოლებისთვის, რაც კიდევ უფრო აძლიერებს მათ ლიდერულ უნარებსა და ზრდის მათ გავლენას თემში.

„ფონდ „სოხუმთან“ ურთიერთობა მაშინ დავიწყე, როცა დაახლოებით 14 წლის ვიყავი. იმ პერიოდში, როცა განსაკუთრებით დავინტერესდი არაფორმალური განათლებით, ქალთა და ბავშვთა უფლებების თემებით. ამ პროცესში ჩავერთე, რადგან, პირველ რიგში, საკუთარ თავს ვეძებდი. მინდოდა, მეპოვა ჩემი იდეალი, გამომევლინა და უფრო მეტად გამეთვითცნობიერებინა ჩემი უნარები. ვიფიქრე, რომ ეს ტრენინგ-კურსები იქნებოდა შესანიშნავი შესაძლებლობა ამისათვის. მინდოდა, მქონოდა მეტი კომუნიკაცია საზოგადოებასთან.

ბავშვობიდანვე მქონდა ინტერესი საჯარო გამოსვლებისა და ადამიანებთან ურთიერთობის მიმართ, თუმცა მანამდე მსგავსი გამოცდილება ნაკლებად მქონდა. მართალია, ადრე ახალგაზრდულ საკრებულოშიც ვიყავი ჩართული, მაგრამ ფონდ „სოხუმში“ შევხვდი ადამიანებს, ვისთანაც საერთო ღირებულებები და ინტერესები მაკავშირებდა. სწორედ ამიტომ გვესმოდა ერთმანეთის ასე კარგად. ეს ურთიერთგაგება ჩემთვის ძალიან მნიშვნელოვანი იყო.

ფონდ „სოხუმის“ შეხვედრები მალე იქცა ჩვენს საყვარელ ადგილად, სივრცედ, სადაც მიდიხარ და იცი, რომ შენ გისმენენ და შენი ესმით. პირველ რიგში, სხვა ახალგაზრდებს, რაც ამ ასაკში განსაკუთრებით მნიშვნელოვანია და, მეორეს მხრივ, ტრენერებს, რომლებიც ასაკით უფროსები იყვნენ, თუმცა მათთან ურთიერთობაში ეს ასაკობრივი სხვაობა საერთოდ არ იგრძნობოდა. ეს გამოცდილება ჩემთვის ძალიან ფასეული იყო.

სწორედ აქ ვიპოვე საკუთარი თავი, გავხდი ლიდერი და ვიპოვე ჩემი ადგილი, რათა ჩემი ცოდნა სხვა ახალგაზრდებისთვის გამეზიარებინა,“ – ანიტა ლაზიშვილი, ქობულეთის მუნიციპალიტეტი.

მშვიდობის მშენებლობა

მშვიდობაზე საუბარი ხშირად რთულია, განსაკუთრებით მაშინ, როცა შენი ბავშვობა კონფლიქტს, დევნილობასა და დაკარგულ ურთიერთობებს უკავშირდება. მაგრამ სწორედ ასეთ რეალობაში იბადება ყველაზე გულწრფელი დიალოგი.
ქალთა ფონდი „სოხუმი“ ქმნის სივრცეს, სადაც კონფლიქტით გაყოფილი ახაგაზრდები აფხაზეთიდან, სამხრეთ ოსეთიდან და დასავლეთ საქართველოს სხვადასხვა მუნიციპალიტეტებიდან ერთმანეთს ხვდებიან, მონაწილეობენ ფორუმ-თეატრებში, დისკუსიებსა და ტრენინგებში, ეცნობიან ერთმანეთის ისტორიებს, ერთად სწავლობენ და გეგმავენ საერთო ღონისძიებებს.
მშვიდობის მშენებლობა ფონდ "სოხუმში" თეორიული განზომილებით არ შემოიფარგლება. ახალგაზრდები პრაქტიკაში სწავლობენ თანამშრომლობას, თანატოლებთან დიალოგის ხელოვნებასა და ნდობის გარემოს შექმნას. მათი ურთიერთობა არ ეფუძნება ბრალდებებსა და პრეტენზიებს, არამედ სურვილს, გულწრფელად მოუსმინონ „სხვის“ ისტორიას და იპოვონ საერთო ენა განსხვავებებს მიღმა.

„მოსწავლეობის დროს ასეთი მასშტაბური შეხვედრები ჩემთვის პირველი გამოცდილება იყო, ამაღელვებელი და შთამაგონებელი. განსაკუთრებით მაშინ, როცა ეკრანიდან ნაცნობი ადამიანები რეალურად ჩემ თვალწინ ვიხილე, თანატოლები აფხაზეთიდან, რომლებთანაც დრო ერთად გავატარე, ვისწავლე, ვისაუბრე. მიღებული ცოდნა კი მშობლიურ სკოლაში გავაზიარე. ფორუმ-თეატრი შევქმენით და არაერთ სხვა სკოლაში მოვაწყვეთ წარმოდგენები. შემდეგ უკვე წიგნის ვიქტორინა ჩავატარეთ და სამახსოვრო საჩუქრები გადავეცით გამარჯვებულ გუნდს. ამ ოთხწლიანმა გამოცდილებამ არა მხოლოდ ცოდნა, არამედ მეგობრები მაჩუქა. მათ გარეშე მომავალს ვერ ვხედავ,“ - ელეონორა კუკავა, დიდი ნეძის საჯარო სკოლის აბიტურიენტი.

Erasmus+ გაცვლითი პროგრამა: როდესაც ახალგაზრდობის ხმა საზღვრებს სცდება

2024 წლის ნოემბერში, ქალთა ფონდი “სოხუმის” ახალგაზრდული კლუბის წევრ 11 ქართველ გოგონას მიეცა შესაძლებლობა მონაწილეობა მიეღო Erasmus+ გაცვლით პროგრამაში პოლონეთში. პროგრამა ორგანიზებული იყო Kreisau-Initiative-ის, ქალთა ფონდი "სოხუმისა" და Fundacja Krzyzowa-ს მიერ.
გაცვლითი პროგრამა არ იყო უბრალოდ მოგზაურობა. ეს იყო გამოცდილება, რომელმაც პროგრამის მონაწილეთა თვალსაწიერი გააფართოვა, თავდაჯერება გაუმყარა და სხვადასხვა ქვეყნის თანატოლებთან საერთო ღირებულებები დაანახა: გენდერული თანასწორობა, მშვიდობა და აქტივიზმი.

„ჩემთვის ეს პირველი ფრენა იყო, პირველი საზღვარგარეთული გამოცდილება. აღტაცებას ვეღარ ვმალავდი და ერთი სული მქონდა, თვითმფრინავში ავსულიყავი. არ ველოდი, რომ ასეთი შთამბეჭდავი იქნებოდა. უცხოელებთან შეხვედრის წინ ცოტა ვნერვიულობდი. ვფიქრობდი, იქნებ აქცენტი მაქვს-მეთქი, მაგრამ სწრაფად შევეჩვიე გარემოს და ბავშვებსაც მარტივად დავუახლოვდი. ბევრი ახალი მეგობარი შევიძინე და ბევრიც ვისწავლე. ერთ-ერთი აქტივობა იყო აფირმაციული ხატვა. ჩემი ნახატი წამოვიღე და ხობში თანატოლებსაც ვაჩვენე, აქტივობაც ჩავატარე და ძალიან მოეწონათ.

ეს იყო პროექტი, სადაც ბოლომდე დავიხარჯე. მიღებული გამოცდილება გავაზიარე თემშიც და ვიცი, რომ არასდროს დამავიწყდება,“ - ელენე ჯობავა, ხობის №1 საჯარო სკოლის მოსწავლე.

რა არის შენი ოცნება, როგორ სკოლაში გინდა სწავლობდე?

„მინდა, ჩვენს სკოლაში იყოს თბილი და კეთილმოწყობილი საკლასო ოთახები, რომ ყველა მოსწავლემ იგრძნოს თავი დაცულად და საკუთარი ინტერესების გამოვლენაც გაბედოს," - დიდინეძის საჯარო სკოლის მოსწავლე.
„ვისურვებდი, ჩვენს თემში არსებობდეს ახალგაზრდული ცენტრი, სადაც შეგვეძლება არაფორმალური განათლების მიღება და ინიციატივების განხორციელება," - ხობის მუნიციპალიტეტის საჯარო სკოლის მოსწავლე.

„მინდა ჩვენს სკოლაში ტექნოლოგიური კუთხე ლეპტოპებითა და ინტერნეტით, რომ ინფორმაცია ყველასთვის ხელმისაწვდომი გახდეს," - ჩოხატაურის მუნიციპალიტეტის საჯარო სკოლის მოსწავლე.

„ვოცნებობ, რომ სკოლაში გვყავდეს ფსიქოლოგი, ვინც მოგვისმენს, როცა დაგვჭირდება და არ შეგვეშინდება ამის ხმამაღლა თქმა," - წყალტუბოს მუნიციპალიტეტის საჯარო სკოლის მოსწავლე.

„მინდა, რომ სკოლაში არსებობდეს სივრცე, სადაც მოსწავლეები მათთვის მნიშვნელოვან საკითხებზე თავისუფლად ისაუბრებენ, მათ შორის ბიჭებიც. ყველა უნდა ვგრძნობდეთ, რომ ჩვენი ხმა მისაღებია," - სენაკის მუნიციპალიტეტის საჯარო სკოლა.
...
ქალთა ფონდი „სოხუმი“ მოზარდებს აძლევს ხმას, ხმას, რომელსაც შეუძლია ცვლილების მოხდენა. როდესაც ახალგაზრდა ხედავს, რომ მის აზრს რეალური გავლენა აქვს, იწყება ყველაზე მნიშვნელოვანი ცვლილება - საკუთარი შესაძლებლობების რწმენა.