საქართველოში, სადაც არსებულ სერვისებზე ინფორმაცია ხშირად არ აღწევს ყველა მაცხოვრებლამდე, განსაკუთრებით კი ცენტრს მოშორებულ სოფლებამდე, თემში მცხოვრები ქალები ხშირად საკუთარ თავზე იღებენ ქალების მხარდაჭერის პასუხისმგებლობას. მათი როლი სცდება მხოლოდ ინფორმაციის მიწოდებას. ისინი იქცევიან ადამიანებად, რომლებიც ისმენენ და აფასებენ ქალთა ინდივიდუალურ საჭიროებებს, ამხნევებენ მათ ცხოვრების სირთულეებთან გამკლავების პროცესში, აწვდიან ინფორმაციას ხელმისაწვდომ სერვისებზე ან, საჭიროების შემთხვევაში, აკავშირებენ შესაბამის დაწესებულებებთან. ნდობასა და სოლიდარობაზე დაფუძნებული ეს კომპლექსური მხარდაჭერის სისტემა ყველაზე ზუსტად გამოხატავს სოციალური მუშაობის პარასპეციალისტის არსსა და მნიშვნელობას თემში. ეს სტატიაც მათ საქმიანობასა და მნიშვნელობაზე გვიამბობს.

„ამ საქმიანობით მაქვს განცდა, რომ ცხოვრებაში წინ მივდივარ. რაში გამოიხატება ეს წინსვლა? აი, სხვა ქალებს რომ ვეხმარები რიგი პრობლემების მოგვარებაში და ამ მხრივ, ჩემი წვლილი შემაქვს მათ მხარდაჭერაში, ნამდვილად ბედნიერების მომანიჭებელია ჩემთვის“ - ასე იწყებს საქველმოქმედო-ჰუმანიტარული ქალთა ფონდი „სოხუმის“ ერთ-ერთი პარასპეციალისტი - ზალინა მირცხულავა ხობიდან ჩემთან საუბარს თავის საქმიანობაზე, რომელიც პარასპეციალისტად უკვე ნახევარი წელია მუშაობს და საკუთარ თემში იმ ქალების გვერდითაა, ვისაც ყველაზე მეტად სჭირდება მისი მოსმენა და გაგება.


ვინ არიან პარასპეციალისტები?

პარასპეციალისტი თემში მცხოვრები აქტიური ქალია, რომელიც იცნობს ადგილობრივ რეალობას, არსებულ სირთულეებსა და საჭიროებებს. სპეციალური მომზადების საფუძველზე, ის იძენს იმ ძირითად კომპეტენციებს, რომელიც აუცილებელია სოციალური მუშაობის როლის შესრულებისთვის, მისი ფუნქცია მოიცავს ქალების მხარდაჭერის მრავალმხრივ ფორმებს: საჭიროებებისა და გამოწვევების იდენტიფიცირებას, თანადგომას, ინფორმირებას, სერვისებთან დაკავშირებას, გაძლიერებას, ადვოკატირებას და თემში ნდობის სივრცის გაჩენას. ის ასევე ეხმარება ქალს ემოციური მდგომარეობის გამკლავებაში, ხელს უწყობს მის სოციალურ ინტეგრაციას, თვითგამოხატვისა და საკუთარი უფლებების დაცვის უნარის განვითარებას.

ქალთა ფონდი „სოხუმის“ მიერ შექმნილი ეს ინოვაციური სერვისი აერთიანებს თემში მცხოვრებ აქტიურ ქალებს, რომლებიც სპეციალური მომზადების შედეგად აღიჭურვნენ შესაბამისი ცოდნითა და პრაქტიკული უნარებით. მართალია, მათ არა აქვთ პროფესიული განათლება სოციალური მუშაობის სფეროში, მაგრამ აქვთ ნდობა, რაც ხშირად გადამწყვეტ როლს თამაშობს ქალთა მხარდაჭერის პროსცესში.

„ტრენინგებმა უზარმაზარი ცოდნა მომცა და მნიშვნელოვნად შემიწყო ხელი ჩემს თემში მცხოვრები სხვადასხვა საჭიროების მქონე ქალების დახმარებაში. აღმოჩნდა, რომ უამრავი რესურსი და შესაძლებლობა არსებობს, რაზეც მანამდე თავადაც არ ვიცოდი. ძალიან მიხარია, რომ ახლა ამ ინფორმაციას ხელმისაწვდომს ვხდი იმ ადამიანებისთვის, ვისაც ყველაზე მეტად სჭირდებათ. ეს მაძლევს შეგრძნებას, რომ მცირედით მაინც ვცვლი და ვამსუბუქებ მათ მძიმე ყოველდღიურობას,“ - ვერა ცაავა, სენაკის მუნიციპალიტეტი

„პარასპეციალისტების მუშაობამ მნიშვნელოვნად გაზარდა რისკის ჯგუფის ოჯახების იდენტიფიცირების პროცესი, რაც შესაძლებლობას იძლევა ადრეული, პრევენციული აქტივობები დავგეგმოთ და შევამციროთ ოჯახებში კონფლიქტების განვითარების რისკები,“ - ფონდი „სოხუმის“ პროექტის ასისტენტი, ხათუნა გოგუა


გზამკვლევი თემის ლიდერებისათვის

ქალთა ფონდმა „სოხუმმა“ 2025 წელს შეიმუშავა და გამოსცა პარასპეციალისტის სოციალური მუშაობის გზამკვლევი თემის ლიდერებისთვის: „ოჯახში ძალადობის რისკის ქვეშ მყოფი და ძალადობაგამოვლილი ქალების მხარდასაჭერად“. დოკუმენტი პრაქტიკული ინსტრუმენტია, რომელშიც მოცემულია დეტრალური მეთოდოლოგია, თუ როგორ უნდა მოხდეს თემში ჩართული ლიდერი ქალების მხრიდან ძალადობის ნიშნების დროული ამოიცნობა, ძალადობის რისკის ქვეშ მყოფი ქალებისთვის ემოციური და საინფორმაციო მხარდაჭერის გაწევა, უსაფრთხოების გეგმის გაწერა და საჭირო სერვისებთან დაკავშირება. გზამკვლევი ემყარება ტრავმაზეორიენტირებულ მიდგომას და მიზნად ისახავს თემში სანდო და ეფექტიანი რეაგირების სისტემის ჩამოყალიბებას იქ, სადაც ფორმალური სერვისები ნაკლებად ხელმისაწვდომია.

რატომ მუშაობს ეს მოდელი?

როდესაც სახელმწიფო სერვისები ვერ აღწევს პერიფერიამდე, ან როცა ქალს არ შეუძლია არსებულ ფორმალურ უწყებებში წასვლა, სწორედ მაშინ აქვს მნიშვნელობა თემში მყოფ ადამიანის მეზობლურ, შინაურულ თანადგომას.

„ბენეფიციარებთან უბრალო, გასაგები ენით მუშაობა განსაკუთრებით მნიშვნელოვანია. საჭიროა, მათი მდგომარეობა გულით გაიაზრო, ადამიანურად და ფსიქოლოგიურად გვერდით დაუდგე. უნდა ასწავლო, როგორ და სად შეუძლიათ დახმარების მიღება, როგორც ადგილობრივი თვითმმართველობიდან, ისე სახელმწიფო თუ არასამთავრობო სერვისებიდან. ამ ეტაპზე მათთვის ყველაზე მნიშვნელოვანი საჭირო ინფორმაციის მიწოდება და დაკვალიანებაა,“ - ვერა ცაავა, სენაკის მუნიციპალიტეტი

პარასპეციალისტები ქმნიან ხელშესახებ ქსელს ქალთა მხარდაჭერისთვის, ყოველდღიურ კომუნიკაციაში, ჩაის ან ყავის სმის დროს, საჯარო ბიბლიოთეკაში ან ბაზარში.


მხარდაჭერა, როგორც „ინსტიტუციური მეხსიერება

“ქალთა ფონდი “სოხუმის“ ეს მიდგომა არა მხოლოდ კრიზისზე რეაგირებაა, არამედ გრძელვადიანი ინსტიტუციის შენება თემში, სადაც ქალებს ზურგს უმაგრებენ თავიანთი თემის წევრი ლიდერი ქალები.

„ვფიქრობ, ძალიან ქმედითი და სასარგებლო იქნება, თუკი ეს ჩვენი მუშაობა მეტადსტრუქტურიზებულ სახეს მიიღებს და დაინერგება ქვეყნის მასშტაბით,“ - სოფიკო ბელთაძე, პარასპეციალისტი, ვანის მუნიციპალიტეტი

„ძალიან სასარგებლო იქნება, თუკი ეს არაფრომალური მუშაობა სისტემური გახდება. ვფიქრობ, უფრო ქმედითად სწორედ ეს მექანიზმი იმუშავებს," - ვერა ცაავა, სენაკის მუნიციპალიტეტი

შენიშვნა ავტორისგან:
სტატია მომზადდა ქალთა ფონდი „სოხუმის“ მიერ შექმნილი გზამკვლევისა და მოქმედი პარასპეციალისტების მონათხრობების საფუძველზე. დამატებითი ინფორმაციისთვის ეწვიეთ: www.fsokhumi.ge

გვემეგობრე:
👉 www.fsokhumi.ge
👉 @wfsukhumi (Instagram, Tik Tok); WFSTbilisiOffice (Facebook)