შესავალი
საქართველოში ქალების ეკონომიკური მდგომარეობა კვლავ რჩება ერთ-ერთ ყველაზე მწვავე გამოწვევად. ოფიციალური სტატისტიკის მიხედვით, 2023 წელს საქართველოდან ემიგრანტთა რაოდენობამ 245 064 ადამიანს მიაღწია, 2022 წელთან შედარებით 95.6 %-ით მეტი. 2024 წელს ეს რიცხვი შემცირდა და 121 425 გახდა, თუმცა ექსპერტების შეფასებით, კლება ტენდენციის სტაბილიზაციას არ ნიშნავს,ეს შეიძლება მიგრაციის გადაწყვეტილების დროებით გადადებას ასახავდეს: ბევრი ოჯახი ჯერ კიდევ დგას დილემის წინაშე - წავიდეს თუ დარჩეს.
ქალები საქართველოს მოსახლეობის 52 %-ს შეადგენენ, თუმცა მათ დასაქმების დონე მხოლოდ 44.4 %-ია (მამაკაცების - 66.1 %), რაც პირდაპირ აძლიერებს ეკონომიკურ მოწყვლადობას. განსაკუთრებით მძიმე მდგომარეობაა რეგიონებში: მაგალითად, გურიიდან ქვეყნის ეკონომიკურად აქტიურ რესურსებში მხოლოდ 0.9 % მოდის. ამის გამომწვევი მიზეზი კი ბევრად კომპლექსური და მრავალშრიანია.
1. არსებული გამოწვევები:
მიგრაცია და დასაქმების დეფიციტიქალებისთვის სამსახურის მოძიება განსაკუთრებით რთულია მუნიციპალიტეტებში, მათ შორის ჩვენს სამიზნე მუნიციპალიტეტებშიც - ქობულეთი, ჩოხატაური, წყალტუბო, ხონი, სენაკი და სხვ. იქ, სადაც ადგილობრივი ეკონომიკა მწირია და სოციალური თუ კულტურული შეხედულებები დამატებით ბარიერებს ქმნის, ქალების არჩევანი უმეტეს შემთხვევაში ორად იყოფა: ემიგრაცია ან უმუშევრობა.
245 064 ემიგრანტი მხოლოდ სტატისტიკა არაა. ეს ნიშნავს გაყოფილ ოჯახებს, დაცარიელებულ სოფლებსა და ქალაქებს, ბავშვებს, რომლებიც მშობლების გარეშე იზრდებიან. ერთ-ერთი მიგრანტი ქალი სენაკიდან გვიყვება: “აქ რომ ვმუშაობ, დღეში ძლივს ათ-თხუთმეტ ლარს ვღებულობ. ბავშვებს სწავლა, ტანსაცმელი ,კვება სჭირდებათ. ვალები მაქვს და არ ვიცი, როგორ გადავიხადო, როცა აქ ღირსეული სამსახური არ არის. ამიტომ ქვეყნიდან წასვლა ჩემთვის ერთადერთი გამოსავალია.”
2. რატომ მიდიან ქალები ემიგრაციაში?
ქალთა ფონდი „სოხუმის“ 2025 წლის კვლევა (11 მუნიციპალიტეტი, 600 ქალი) ცხადყოფს, რომ სამუშაოს და სტაბილური შემოსავლის არარსებობა ქალების მიგრაციის წამყვანი მიზეზია. თუმცა, ამასთან, კვლევამ აჩვენა, რომ ქალების მიგრაციის გადაწყვეტილება საქართველოში მრავალგანზომილებიანია და მჭიდროდ უკავშირდება ეკონომიკურ, სოციალურ-კულტურულ, უფლებრივ და სტრუქტურულ ფაქტორებს:
„ურჩევნია სხვაგან წავიდეს და იშრომოს, ვიდრე იმ წნეხს გაუძლოს რაშიც იმყოფება...50 წასული ქალიდან 30 არის ასეთი მდგომარეობიდან წასული და გაქცეული.“
2. რატომ მიდიან ქალები ემიგრაციაში?
ქალთა ფონდი „სოხუმის“ 2025 წლის კვლევა (11 მუნიციპალიტეტი, 600 ქალი) ცხადყოფს, რომ სამუშაოს და სტაბილური შემოსავლის არარსებობა ქალების მიგრაციის წამყვანი მიზეზია. თუმცა, ამასთან, კვლევამ აჩვენა, რომ ქალების მიგრაციის გადაწყვეტილება საქართველოში მრავალგანზომილებიანია და მჭიდროდ უკავშირდება ეკონომიკურ, სოციალურ-კულტურულ, უფლებრივ და სტრუქტურულ ფაქტორებს:
- დასაქმებისა და შემოსავლის ნაკლებობა;
- ოჯახის წევრის აზარტულ თამაშზე/ნივთიერებაზე დამოკიდებულება და ვალები;
- სწავლისა და განვითარების უკეთესი შესაძლებლობების ძიება (განსაკუთრებით ახალგაზრდებში);
- ოჯახში ძალადობა და ქალის სუბორდინირებული როლი;
- თავისუფლების შეზღუდვა;
- ჯანმრთელობის პრობლემები;
- სერვისების ნაკლებობა.
„ურჩევნია სხვაგან წავიდეს და იშრომოს, ვიდრე იმ წნეხს გაუძლოს რაშიც იმყოფება...50 წასული ქალიდან 30 არის ასეთი მდგომარეობიდან წასული და გაქცეული.“
3. გამოსავლის გზები
ფონდი „სოხუმის“ ინიციატივებიფონდი „სოხუმი“ დასავლეთ საქართველოში ქმნის მრავალფუნქციურ მხარდაჭერის ქსელს, რომელიც ერთდროულად ორიენტირებულია ქალებისთვის, როგორც ეკონომიკური შესაძლებლობების შექმნაზე, ასევე სოციალურ და უფლებრივ გაძლიერებაზე. ამგვარი მიდგომა ამცირებს ქალების მოწყვლადობას, ზრდის ქვეყნის შიგნით მათ პერსპექტივებსა და ამცირებს ქალების მიგრაციის რისკებსა და სტიმულებს.
ამ მიდგომის პრაქტიკული განხორციელება უზრუნველყოფილია სხვადასხვა პროგრამითა და ინიციატივით, რომლებიც მოიცავს შემდეგ ძირითად მიმართულებებს:
„ქალები დასავლეთ საქართველოს სოფლებში ხშირად დგანან ერთსა და იმავე გამოწვევების წინაშე: დარჩნენ და იცხოვრონ უმუშევრობასა და ძალადობაში, თუ წავიდნენ უცხო მიწაზე. ეს არჩევანი მხოლოდ მათზე არ აისახება, ეს ქვეყნის მომავლის არჩევანია. ქალის გაძლიერება, მისი ღირსეული შრომა და უსაფრთხო გარემო, ნიშნავს ოჯახების ერთიანობასა და ქვეყნის განვითარებას,“ - ლელა ჯალაღონია, ქალთა ფონდი „სოხუმის“ კოორდინატორი.
ფონდი „სოხუმის“ ინიციატივებიფონდი „სოხუმი“ დასავლეთ საქართველოში ქმნის მრავალფუნქციურ მხარდაჭერის ქსელს, რომელიც ერთდროულად ორიენტირებულია ქალებისთვის, როგორც ეკონომიკური შესაძლებლობების შექმნაზე, ასევე სოციალურ და უფლებრივ გაძლიერებაზე. ამგვარი მიდგომა ამცირებს ქალების მოწყვლადობას, ზრდის ქვეყნის შიგნით მათ პერსპექტივებსა და ამცირებს ქალების მიგრაციის რისკებსა და სტიმულებს.
ამ მიდგომის პრაქტიკული განხორციელება უზრუნველყოფილია სხვადასხვა პროგრამითა და ინიციატივით, რომლებიც მოიცავს შემდეგ ძირითად მიმართულებებს:
- ქალთა მხარდაჭერის ცენტრები — იურიდიული, ფსიქოლოგიური, სოციალური დახმარება;
- ციფრული რესურსცენტრი — sosfsokhumi.ge, სადაც ქალებს შეუძლიათ მიიღონ ინფორმაცია უფლებებსა და სერვისებზე გეოგრაფიული განფენილობის მიხედვით, მიმდინარე საგრანტო კონკურსებზე, წაიკითხონ ძლადობაგამოვლილი ქალების წარმატების ისტორიები და სხვ.;
- სარეაბილიტაციო ცენტრი — ძალადობაგამოვლილი ქალებისთვის, სადაც შემოქმედებით და სოციალურ აქტივობებში ერთვებიან;
- ტრენინგები და პროფესიული კურსები — ჭრა-კერვა, საბუღალტრო საქმე, მცირე მეწარმეობა, მანიკურისა და პედიკურის გაკეთება და სხვ.;
- მცირე გრანტები და ფინანსური მხარდაჭერა — ახალი ბიზნესის დასაწყებად;
- სამოქალაქო ინიციატივები — ადგილობრივი პრობლემების გადასაჭრელად, რომლებიც ქალების აქტიურ მონაწილეობას ეფუძნება.
„ქალები დასავლეთ საქართველოს სოფლებში ხშირად დგანან ერთსა და იმავე გამოწვევების წინაშე: დარჩნენ და იცხოვრონ უმუშევრობასა და ძალადობაში, თუ წავიდნენ უცხო მიწაზე. ეს არჩევანი მხოლოდ მათზე არ აისახება, ეს ქვეყნის მომავლის არჩევანია. ქალის გაძლიერება, მისი ღირსეული შრომა და უსაფრთხო გარემო, ნიშნავს ოჯახების ერთიანობასა და ქვეყნის განვითარებას,“ - ლელა ჯალაღონია, ქალთა ფონდი „სოხუმის“ კოორდინატორი.
მულტიმედიური ჩანართი:
ვიდეო სიუჟეტი და ინტერვიუ ქალების შესახებ, რომლებმაც ფონდის მხარდაჭერით საკუთარი მცირე ბიზნესი წამოიწყეს
ვიდეო სიუჟეტი და ინტერვიუ ქალების შესახებ, რომლებმაც ფონდის მხარდაჭერით საკუთარი მცირე ბიზნესი წამოიწყეს
ფოტო-ალბომი:
მუნიციპალიტეტები, სადაც პროექტები ხორციელდება.
მუნიციპალიტეტები, სადაც პროექტები ხორციელდება.
